CARLOS

Στα 165 ΄ που διαρκεί το “Carlos” δεν ακούγεται ούτε μία φορά το προσωνύμιο “The Jackal” με το οποίο έμεινε στην ιστορία ο διαβόητος τρομοκράτης από τη Βενεζουέλα, Ιlich Ramirez Sanchez, η μυθιστορηματική βιογραφία του οποίου (ήδη στους τίτλους αρχής η παραγωγή κρατάει τις απόστάσεις της από την αντικειμενική και ακριβή καταγραφή των γεγονότων) αποτελεί και το κεντρικό θέμα της ομώνυμης ταινίας. Γιατί; Ίσως γιατί θα ήταν οξύμωρο να χρησιμοποιηθεί η ονομασία “τσακάλι” για τον άνθρωπο που ενώ απέκτησε μυθικές διαστάσεις στις δεκαετίες του '70 και ΄80 σήμερα μαραζώνει σε μια φυλακή της Γαλλίας (από όπου μάλιστα παρακολούθησε, όπως λέγεται, το φιλμ). Ίσως πάλι γιατί αν κάτι προσπαθεί να κάνει περισσοτερο από καθετι άλλο η ταινία είναι να ανατρέψει τη σχεδόν ρομαντική εικόνα του ιδεαλιστή ήρωα και να δείξει έναν άντρα που, ναι, ήταν ιδιαίτερα εξυπνος (τσακάλι!) αλλά ταυτόχρονα -ή και ακριβώς γιαυτό- ήταν και αλαζόνας, μυωπικός, οπουρτουνιστής, απίστευτα σκληρός.
Ο φακός του Οlivier Assayas παρακολουθεί τη σταδιακή μύηση του επαναστάτη στις τρομοκρατικές ομάδες της Ευρώπης που κατευθύνονταν από τα πανίσχυρα κέντρα λήψης των αποφάσεων στη Μέση Ανατολή ( είναι σχεδόν τραγική ειρωνεία να αναφέρεται π.χ. ο Σαντάμ Χουσεϊν ως ανερχόμενος ηγέτης στο Ιρακ) και εν συνεχεία στην ανάληψη εκ μέρους του αρχηγικού ρόλου καθώς ιδρύει μια παγκόσμια επαναστική οργάνωση και επιτίθεται στα κεντρικά γραφεία του ΟΠΕΚ, το 1975. Καταζητούμενος για πολλά χρόνια, καταφέρνει να ελιχθεί στους κόλπους των πολιτικών συμφερόντων της ψυχροπολεμικής διεθνούς σκηνής μέχρι και το 1994 οπότε και συνελήφθη στο Χαρτούμ από τη γαλλική αστυνομία. Στην εικοσαετία της ιδιαίτερα ενεργού δράσης του είναι παρών σε πάμπολλες ανατρεπτικές ενέργειες, είναι αλληλέγγυος με ομάδες όπως ο ιαπωνικός κόκκινος στρατός ή οι χιλιανοί επαναστάτες, είναι -για να μην μακρηγορούμε- η φυσιογνωμία που ταυτίστηκε με τον ακροαριστερό ακτιβισμό μιας ολόκληρης εποχής.
Και ενώ στο πρόσωπο του οι εφημερίδες και τα μέσα της εν λόγω εποχής ανακάλυψαν έναν μύθο ή με σημερινούς όρους έναν σταρ του οποίου η τόλμη αλλά και η αδυναμία στο ωραίο φύλο ήταν αρκετές και με το παραπάνω για να τον συντηρήσουν, το ζήτημα είναι αν παρόμοιο στόχο έχει και η ταινία. Να αναβιώσει δλδ το μύθο του Carlos, και να τον αποθεώσει ή να τον δαιμονοποιήσει αναλόγως. Όπως προαναφέρθηκε, ο σκηνοθέτης προσπαθεί να είναι αντικειμενικός, κρατά αποστάσεις, δειχνει τις πράξεις του ήρωα χωρίς να μιλά γιαυτές (π.χ. η σκηνή της ομηρίας των υπουργών του ΟΠΕΚ όπου συμβιβάζεται τελικά δεχόμενος χρηματικά ανταλλάγματα παρακούοντας τις άνωθεν εντολές). Ωστόσο , και παρόλο που επιλέγει τον χαρισματικό Εdgar Ramirez για το ρόλο του Carlos, έναν ηθοποιό που μαγνητίζει το βλέμμα του θεατή, και εύκολα κερδίζει τις εντυπώσεις, προσωπικά τείνω να πιστεύω πως ο Αssayas, ενδεχομένως και ασύνείδητα εφόσον επικαλείται την ουδετερότητα της προσέγγισης του, εν τέλει αποκαθηλώνει το μύθο του επαναστάτη. Τον κινηματογραφεί να αυτοθαυμάζεται γυμνός στον καθρέφτη για να υποδηλώσει τον ναρκισσισμό του. Τον παρουσιάζει να πεφτει θύμα των ίδιων των αντιφάσεων του και τον βάζει να στέκεται στην πλευρά εκείνων που θα εξυπηρετήσουν καλύτερα τους σκοπούς του άρα τον δείχνει ως εναν πολιτικό οπορτουνιστή. Σε έναν κόσμο δολοπλοκιών και αντικρουόμενων συμφερόντων αρνείται να γίνει “μάρτυρας”, ακολουθεί αυτό που του υπαγορεύει η όποια συνείδηση του.
Σε καμία περίπτωση παντως δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι ο σκηνοθέτης αποκαθηλώνει τον πρωταγωνιστή του για να εξυπηρετήσει ή να προπαγανδίσει δικές του πολιτικές ιδεολογίες. Περισσότερο, προσπαθεί να δείξει τις ανθρώπινες αδυναμίες που ενυπάρχουν ακόμα και στον πιο φανατικό και ακούραστο επαναστάτη, τις αδυναμίες εν τέλει της τρομοκρατίας ως μέσου για την επίτευξη πολιτικών - και όχι μόνο- φύσεως στόχων. Εν κατακλείδει, ο Carlos ήταν τσακάλι, τσακάλι που έδρασε όμως σε έναν κόσμο λύκων, ύψωσε το ανάστημα του ανάμεσα τους, δεν κατάφερε όμως να αποφύγει τους τρόπους τους.
Να σημειωθεί ότι η ταινία που θα δούμε στην Ελλάδα αποτελεί πύκνωση μιας μίνι σειράς 300' περιπου λεπτών. Σίγουρα πολλές λεπτές αποχρώσεις του πρωταγωνιστικού χαρακτήρα χάθηκαν στη σύνοψη (εδώ θα δούμε 165') οπότε αν σας ενδιαφέρει να βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα ψάξτε τη version της σειράς που κυκλοφορεί ήδη σε dvd (και έχει κερδίσει μάλιστα) και τη χρυσή σφαίρα 2010.